Bản tin tài chính FX168 (Châu Á-Thái Bình Dương) đưa tin Việt Nam đang trải qua cuộc khủng hoảng tỷ giá hối đoái chưa từng có. Ngày 10/5, tỷ giá USD/VNĐ tăng vọt lên 25.455, một lần nữa thiết lập mức cao kỷ lục mới. Điều đáng chú ý là kể từ năm 2024, đồng Việt Nam đã mất giá khoảng 5% so với đô la Mỹ. Khi đồng Việt Nam mất giá tới mức thấp kỷ lục, hơn 100 tỷ đồng đã bị rút khỏi Việt Nam kể từ năm 2023.
(Biểu đồ hàng tháng của USD/VNĐ, nguồn:FX168)
Ngày 10/5, Ngân hàng Trung ương Việt Nam cập nhật tỷ giá trung tâm đô la Mỹ so với đồng Việt Nam (USD/VNĐ), 1 USD quy đổi ra 24.271 đồng Việt Nam. Thực tế, vào tháng 4, đồng Việt Nam đã giảm mạnh. Để ổn định tỷ giá, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã bán ra 110 triệu đô la Mỹ vào ngày 22/4 và bán lại hàng trăm triệu đô la Mỹ vào ngày 23/4. Khối lượng bán ra đô la Mỹ trong ngày 2/4 là khoảng 220 triệu đô la Mỹ, và cho rằng việc mở rộng nguồn cung đô la Mỹ sẽ hữu ích trong giai đoạn này.
Ngân hàng trung ương Việt Nam ngày 7/5 cho biết đang mua thêm USD để duy trì sự ổn định của dự trữ ngoại hối sau khi buộc phải bán một lượng lớn USD để hỗ trợ đồng Việt Nam vào đầu năm.
Michael Wan, nhà phân tích tiền tệ cấp cao tại MUFG Bank, cho biết: “Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sử dụng các công cụ can thiệp và tăng lãi suất ngắn hạn bằng cách rút thanh khoản, khiến chi phí phòng ngừa rủi ro ngoại hối trở nên đắt đỏ hơn”.
Ngoài ra, quan chức Ngân hàng Nhà nước Việt Nam khuyến cáo người dân mua bán ngoại tệ thận trọng tại các tổ chức tín dụng và không được mua bán ngoại tệ theo ý muốn, nếu không có thể vi phạm quy định của pháp luật. Nó cũng yêu cầu chính quyền địa phương ở Việt Nam phổ biến thông tin cho người dân về các quy định ngoại hối và giao dịch ngoại tệ.
Tại sao đồng Việt Nam giảm mạnh?
Sự sụp đổ của đồng Việt Nam đã gây áp lực lớn lên an ninh tài chính và dự trữ ngoại hối của Việt Nam, quốc gia từng có nhiều hy vọng thay thế Trung Quốc trở thành công xưởng của thế giới, tại sao điều này lại xảy ra?
Phân tích của Bloomberg cho biết, với lãi suất cao của Mỹ và kỳ vọng giảm lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang cũng như tình hình địa chính trị leo thang, đồng đô la Mỹ đang tăng giá và Việt Nam đang phải đối mặt với tình trạng đồng tiền mất giá giống như nhiều nước châu Á.
Ngoài đồng Việt Nam, các đồng tiền châu Á như yên Nhật, rupee Ấn Độ, rupiah Indonesia, baht Thái, ringgit Malaysia, peso Philippine tiếp tục giảm giá.
Các nhà phân tích tại Barron's ở Hoa Kỳ cho rằng đồng đô la Mỹ mạnh đang lấy đi nguồn vốn từ các nền kinh tế mới nổi, đặc biệt ảnh hưởng nghiêm trọng đến châu Á.
Các nhà phân tích cho rằng sự sụt giảm mạnh của đồng Việt Nam gần đây có liên quan đến vụ lừa đảo tài chính của nữ đại gia Việt Nam Trương Mỹ Lan.
Vào ngày 5 tháng 3 năm nay, phiên tòa xét xử cái được gọi là "vụ lừa đảo tài chính lớn nhất châu Á" đã bắt đầu. Nữ đại gia Việt Nam và là người sáng lập công ty bất động sản Tập đoàn Vạn Thành Phát, Trương Mỹ Lan, bị cáo buộc lừa đảo GDP năm 2022 của Việt Nam thông qua các công ty ma, hối lộ các quan chức chính phủ và Ngân hàng Thương mại Sài Gòn (SCB), ngân hàng lớn thứ năm của Việt Nam mà bà kiểm soát bất hợp pháp. 3% số tiền. Vào ngày 11 tháng 4, Trương Mỹ Lan bị kết án tử hình.
Thông tấn xã Việt Nam cho biết, từ tháng 10/2018 đến tháng 10/2022, Trương Mỹ Lan và các đồng phạm đã giả mạo thông tin khoản vay 916 để đáp ứng nhu cầu cá nhân và lừa đảo Ngân hàng TMCP Sài Gòn tổng số tiền 304 nghìn tỷ đồng (tương đương 12 tỷ USD). Đến nay, ngân hàng vẫn chưa trả được số tiền này và phải gánh chịu hơn 129,4 nghìn tỷ đồng tiền lãi.
Để cứu Ngân hàng Thương mại Sài Gòn, "quỹ nhỏ" trong tay Trương Mỹ Lan và ngân hàng lớn thứ ba Việt Nam, đồng thời ngăn chặn sự thất bại của ngân hàng này ảnh hưởng đến xếp hạng quốc tế và làm tổn hại nghiêm trọng đến niềm tin của các nhà đầu tư nước ngoài, điều này càng ảnh hưởng đến nền kinh tế Việt Nam, bà Nguyễn Thị Hồng, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Việt Nam, đã phải đứng ra xoa dịu tâm lý dư luận, cho rằng Ngân hàng Nhà nước đã thực hiện các biện pháp cần thiết để Ngân hàng TMCP Sài Gòn hoạt động bình thường và đảm bảo thanh khoản.
Tính đến ngày 2/4, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã bơm 23,72 tỷ USD cho Ngân hàng TMCP Sài Gòn vay đặc biệt, nhưng tính đến cuối năm ngoái, dự trữ ngoại hối của Việt Nam chỉ xấp xỉ 100 tỷ USD.
Tổng số vốn Ngân hàng Trung ương Việt Nam cấp cho Ngân hàng Thương mại Sài Gòn tương đương 5,6% GDP hàng năm của Việt Nam và 1/4 dự trữ ngoại hối của Việt Nam. Các nhà phân tích cho rằng mức giá cao như vậy cũng góp phần làm đồng tiền Việt Nam mất giá.
Tiến độ điều tra mới nhất cho thấy tổng cộng 85 người trong chính phủ Việt Nam bị tình nghi nhận hối lộ và lơ là nhiệm vụ từ Trương Mỹ Lan, trong số này có 41 cán bộ lãnh đạo Ngân hàng Standard Chartered, 15 cựu cán bộ Ngân hàng Quốc gia, 3 cựu Tổng Thanh tra Chính phủ, cán bộ cấp sở, v.v.
Reuters của Anh chỉ ra rằng nếu Ngân hàng Trung ương Việt Nam không cho vay, Ngân hàng Thương mại Sài Gòn sẽ sụp đổ, gây ra khủng hoảng tài chính, nhưng nếu tiếp tục cho vay, kho bạc Việt Nam sẽ dần cạn kiệt.
Ngân hàng Trung ương Việt Nam không thường xuyên công bố số liệu dự trữ ngoại hối của nước này vào cuối năm 2021 là 100 tỷ USD.
Các nhà phân tích cho rằng xét từ tình hình hiện tại, sự sụt giảm mạnh của đồng Việt Nam chưa có dấu hiệu ngừng chảy máu như trường hợp của Trương Mỹ Lan lên men, đồng Việt Nam có thể sẽ tiếp tục giảm.
Ngoài ra, một số nhà phân tích cho rằng việc đồng Việt Nam mất giá còn chịu tác động của các yếu tố liên quan đến cơ cấu xuất khẩu của Việt Nam.
Là nền kinh tế định hướng xuất khẩu, Việt Nam phụ thuộc nhiều vào thị trường Hoa Kỳ. Số liệu cho thấy năm 2023, xuất khẩu của Việt Nam sang Hoa Kỳ chiếm hơn 28% tổng kim ngạch xuất khẩu.
Tuy nhiên, với lãi suất cao và kỳ vọng tăng trưởng kinh tế thấp, Mỹ hiện càng cần “món hời” hơn, đồng nghĩa với việc đồng Việt Nam phải trở nên rẻ hơn. Là một nền kinh tế định hướng xuất khẩu điển hình, Việt Nam phải đối mặt với vấn đề tỷ giá hối đoái ảnh hưởng đến xuất khẩu.
Hàng chục tỷ USD rời khỏi Việt Nam
Trước đây, các ngân hàng Việt Nam lo ngại về sự gia tăng nợ xấu và thắt chặt các yêu cầu đối với tài sản thế chấp doanh nghiệp, điều này làm tăng chi phí tài chính và khiến nhiều vốn quốc tế rút khỏi Việt Nam.
Cách đây vài năm, do Cục Dự trữ Liên bang giải phóng nước đáng kể, một lượng lớn đô la Mỹ đã chảy vào Việt Nam, thúc đẩy nền kinh tế Việt Nam phát triển nhanh chóng và tốc độ tăng trưởng GDP của nước này từng đứng đầu thế giới.
Tuy nhiên, theo báo chí Việt Nam, với lãi suất cao ở Mỹ, tổng vốn đầu tư quốc tế vào Việt Nam đã giảm gần 30% mỗi năm kể từ năm 2023 và hơn 1.300 nghìn tỷ đồng đã được rút khỏi Việt Nam.
Một số tổ chức nghiên cứu cho rằng tổng vốn đầu tư quốc tế vào Việt Nam đã giảm đáng kể, trở thành nguyên nhân khiến nền kinh tế Việt Nam mất đi chuỗi cung ứng châu Á và đối mặt với nguy cơ suy thoái nghiêm trọng.
Qin Han, nhà phân tích tại Zheshang Securities, tin rằng các tài sản bằng đô la Mỹ như cổ phiếu và trái phiếu Mỹ gần đây đã trở nên hấp dẫn hơn, thu hút sự quay trở lại của đô la Mỹ, đây là nguyên nhân chính khiến chỉ số đô la Mỹ tăng mạnh hiện nay. Trong bối cảnh đó, sức hấp dẫn của tài sản ở các nước thị trường mới nổi đã suy yếu, vốn quốc tế đã chọn cách chạy trốn khỏi các nước thị trường mới nổi và quay trở lại với tài sản bằng đô la Mỹ, dẫn đến sự sụt giảm của đồng nội tệ của nhiều quốc gia.